Festiviteiten in het kader van de hulpactie Amsterdam helpt Arnhem

Festiviteiten in het kader van de hulpactie Amsterdam helpt Arnhem (1945) | Gelders Archief, Arnhem

Arnhem was zwaar getroffen in de Tweede Wereldoorlog. De Slag om Arnhem leidde tot verwoesting, en in de periode erna, na 17 september 1944 toen de Arnhemmers moesten evacueren is de stad op grote schaal geplunderd. Bij de bevrijding in april 1945 ging er mogelijk nog meer verloren. Het schijnt dat in Arnhem slechts 145 huizen zonder schade zijn gebleven. Toen de Arnhemmers terugkeerden troffen ze een verwoeste stad. Ze waren vaak alles kwijt, en ‘het gras groeide hoog in de straten’. Verschillende landelijke hulporganisaties ondersteunden de Arnhemmers. De organisatie ‘Amsterdam helpt Arnhem’ deelde huisraad, glas en schoolboeken uit vanuit Musis. Ook de Hulpactie Rode Kruis, de HARK, hielp de bevolking weer op weg.

Foto: Wehrmachtheim in Musis Sacrum (WOII) | Gelders Archief, fotocollectie Gemeentearchief Arnhem

Sinds 1890 was Musis Sacrum niet meer verbouwd; het gebouw was in 1940 dan ook dringend aan renovatie toe. De opvallendste verandering van deze verbouwing was het grote halfronde restaurant aan het Velperplein, dat van  pachter Heineken de naam ‘Rotonde’ kreeg. Rotonde opende op 31 oktober 1940 de deuren. De concertzaal werd in mei 1941 feestelijk heropend met een galaconcert. De pas 17-jarige concertmeester Herman Krebbers was solist in de Symphonie Espagnole opus 21 voor viool en orkest van Lalo.

Het muziekleven ging door tijdens de bezetting. De Arnhemse Orkest Vereeniging speelde onder andere alle symfonieën van Beethoven, er klonk kamermuziek en lichte muziek. De zaal werd wel geregeld gevorderd door de bezetter voor Nazibijeenkomsten en concerten. Ook andere Nederlandse concertzalen moesten hun deuren openen voor de bezetter – weigeren kon niet.

Restaurant Rotonde diende vanaf het midden van de oorlog als Wehrmachtheim voor alle in Arnhem gelegerde Duitse militairen. Ze konden er films kijken of zich op het terras ontspannen. Dergelijke Wehrmachtheime waren er overigens overal in Nederland: in Amsterdam, Utrecht, Weert, Harderwijk, Groningen en zelfs op Texel.

Musis kwam redelijk ongeschonden door de oorlog, zeker in vergelijking met de verwoestingen in de directe omgeving. Op 17 september 1945, precies een jaar na het begin van de Slag om Arnhem was er een bijzonder Herdenkingsconcert door het Concertgebouworkest onder leiding van Eduard van Beinum. Zij speelden muziek van Beethoven, Debussy en Tsjaikovski. De opbrengst van het concert kwam ten goede aan de musici van de Arnhemsche Orkest Vereeniging (die ook zoveel waren kwijtgeraakt). De concertzaal was al bruikbaar, maar het licht was nog niet optimaal. Nadat het twee keer was uitgevallen, reden Canadezen hun jeeps de zaal in om met hun koplampen de musici bij te lichten.